სახელმწიფო-ადამიანი-ეკლესია

სახელმწიფოსა და ეკლესიის ურთიერთობა, რომელიც ყოველთვის უეჭველად აისახება მოქალაქეებზე, აქტუალური იყო ნეტარი ავგუსტინეს მოღვაწეობისას (354-430) და აქტუალურია ახლაც. ალბათ, ამის განმაპირობებელი ის მუდმივი ფარული კონკურენციაა, რომელიც ამ ორ ინსტიტუციას შორის არსებობს- რომელი მათგანი მოახდენს მეტ გავლენას მოქალაქეებზე, რომელი მათგანის მიერ დასახული გეგმებია სწორი, რომელი მათგანის მიერ მიზნის მისაღწევად გამოყენებული საშუალებებია გამართლებული- სწორედ მსგავს საკითხებში არსებობს დაპირისპირება. ამ წინააღმდეგობის და მისი გადაწყვეტის შესახებ წერს ნეტარი ავგუსტინე წიგნში “The City of God”. მისი მოსაზრებით, სახელმწიფო შექმნილია ღმერთის მიერ როგორც სადამსჯელო და მოსანანიებელი ინსტიტუცია. თავდაპირველად, სანამ სიხარბე და განდიდების სურვილი იმარჯვებდა მათზე, ადამიანები უცოდველები იყვნენ, თუმცა მათ ღმერთის ნება უარყვეს. ღმერთმა შექმნა სახელმწიფო, რათა ცოდვის გზაზე დამდგარ ადამიანებს გამოსწორების გზა ეპოვათ, მან მოავლინა მმართველი, რომელიც ადამიანებზე იბატონებდა და დასჯიდა მათ- სწორედ ამ ადგილს ეწოდა „City of Earth”. გარდა ამისა, ღმერთმა შექმნა „City of Heaven”, რომელშიც დედამიწის ქალაქში მყოფი პირად ინტერესებზე ორიენტირებული ადამიანებისგან განსხვავებით, არიან ანგელოზები. ნეტარი ავგუსტინეს მიხედვით, ეკლესია ღმერთის ერთადერთი წარმომადგენელია ამქვეყნიურ სამყაროში, სახელმწიფოს მმართველს ამის გამო არ აქვს უფლება, რომ ეკლესიის რჩევასა და მოწოდებას თავი აარიდოს. მეფე ღმერთის მიერ ცოდვილთა დასასჯელად მოვლენილი ადამიანია, რომელიც პასუხისმგებელი მხოლოდ ღმერთის წინაშეა. უფრო კონკრეტულად რომ ვთქვათ, ამ წარმოდგენით, სახელმწიფოსა და მის მმართველებს ეკლესიის მიღმა არსებობის უფლება არ აქვთ.  მმართველმა უნდა დაიცვას ეკლესია და არასდროს დააყენოს რაიმე სხვა სულიერ საკთხებზე მაღლა, ხოლო მოქალაქეებს უფლება აქვთ შეეწინააღმდეგონ სახელმწიფო მმართველობას, თუკი ის კონფლიქტშია ეკლესიასთან.

ცხადია, ქრისტიანი თეოლოგისა და ფილოსოფოსისგან მოულოდნელი არ არის მსგავსი შეხედულება ეკლესიისა და სახელმწიფოს ურთიერთობის შესახებ, თუმცა, უცნაური ისაა, რომ ადამიანთა საკმაოდ დიდ ნაწილს დღემდე მიაჩნია სახელმწიფოსა და ეკლესიის ასეთი თანაარსებობა საჭიროებად. მაგრამ სად არის მსგავს მიდგომაში ადამიანის როლი? რელიგიათა დიდი უმრავლესობა მორწმუნეებს ისეთი ღირებულებების დაცვისკენ მოუწოდებს, რომლებიც, ერთი შეხედვით, მთელი საზოგადოებისთვის სასურველი უნდა იყოს, თუმცა ეს არ გამორიცხავს აუცილებლობას, რომ სახელმწიფოში უნდა არსებობდეს ნეიტრალური, ყველა ადამიანის მიმართ მიუკერძოებელი ძალა. განსხვავებას ეკლესიასა და სახელმწიფოს შორის განიხილავს ჯონ ლოკიც, რომელიც ამბობს, რომ პოლიტიკა და რელიგია ყოველდღიურ ცხოვრებაში ნებისმიერი მოქალაქის ცხოვრებაში თანაარსებობს, თუმცა იგივე არ უნდა ეხებოდეს ეკლესიასა და სახელმწიფოს. ჯონ ლოკი ერთ  საკითხს წამოჭრის: თუკი აუცილებელი იქნება სახელმწიფომ რელიგიით იხელმძღვანელოს, როგორ აირჩევა მსოფლიოში არსებული მრავალი რელიგიიდან რომელი უნდა იყოს ეს? ამ კითხვითაც ცხადი ხდება, რომ ნეტარი ავგუსტინეს მიდგომა შეუძლებელია ნებისმიერ დროს ნებისმიერ სახელმწიფოსთან მიმართებით იყოს გამოსადეგი. ზოგადად, შესაძლებელია არსებობდეს იდეა, რომელიც მართლაც შექმქმნელის გულწრფელ რწმენას ეფუძნება და თავიდანვე მიზნად არ ისახავს რაიმე ტიპის უთანასწორობის შექმნას, თუმცა რომელიმე რელიგიისთვის სახელმწიფოს მხრიდან უპირატესობის მინიჭება მომენტალურად გულისხმობს ადამიანების ორად დაყოფასაც - მორწმუნეები და დანარჩენი. თუ ადამიანები თანხმდებიან იმაზე, რომ სახელმწიფო მმართველობა ჩვენ მიერ თავისუფლებების შეთანხმებულად დათმობა და გარკვეული ძალისთვის გადაცემაა იმისთვის, რომ თავი უსაფრთხოდ ვიგრძნოთ, მაშინ დაუშვებელია სახელმწიფომ არაპროპორციულად გადაანაწილოს ჩვენი „თავისუფლებები“.